[ Pobierz całość w formacie PDF ]
¹
do normalnych liczebników g ównych dodawana jest końcówka , a nastepnie
l
¹
końcówki przymiotnikowe. W liczebnikach porzadkowych wielocz
lonowych
¹
tylko ostatni cz otrzymuje końcówke lub i końcówki przymiotnikowe.
lon
¹
P r z y k l a d y:
pierwszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . szesnasty . . . . . . . . . . . . . . . . .
drugi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . siedemnasty . . . . . . . . . . . . .
trzeci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . osiemnasty . . . . . . . . . . . . . . . .
czwarty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dziewietnasty . . . . . . . . . . . . .
¹
piaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dwudziesty . . . . . . . . . . .
¹
szósty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trzydziesty . . . . . . . . . . . . .
siódmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . czterdziesty . . . . . . . . . . . .
ósmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . piećdziesiaty . . . . . . . . . . .
¹ ¹
dziewiaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . sześćdziesiaty . . . . . . . . . .
¹ ¹
dziesiaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . siedemdziesiaty . . . . . . . .
¹ ¹
jedenasty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . osiemdziesiaty . . . . . . . . . . .
¹
dwunasty . . . . . . . . . . . . . . . . dziewiećdziesiaty . . . . . . .
¹ ¹
trzynasty . . . . . . . . . . . . . . . . . setny . . . . . . . . . . . . . . . . .
czternasty . . . . . . . . . . . . . . . . tysieczny . . . . . . . . . . . . . . . .
¹
pietnasty . . . . . . . . . . . . . . . . . milionowy . . . . . . . . . . . . . . . .
¹
P r z y k l a d y z a s t o s o w a n i a:
63
Liczebniki porzadkowe jako przyslówki
¹
W dyskusji można wyliczać punkty dodajac do liczebników porzadkowych
¹ ¹
końcówke :
¹
po pierwsze . . . . . . . . . . . . . . po czwarte . . . . . . . . . . . . . . .
po drugie . . . . . . . . . . . . . . . . po piate . . . . . . . . . . . . . . . . . .
¹
po trzecie . . . . . . . . . . . . . . . . . po szóste . . . . . . . . . . . . . . . .
Dialekty a jezyk standardowy
¹
Jidysz, jak i inne jezyki, posiada swój standard, choć droga do niego
¹
by o wiele trudniejsza, niż w przypadku pozosta Nie istnia bowiem
la lych. lo
państwo, które powo loby instytucje czuwajace nad procesem formowania sie
la
¹ ¹
jezyka ogólnonarodowego i ten proces wspomagajace.
¹ ¹
Baza dla jidysz standardowego by dialekty wschodnie centralny
ly
¹
(polski), pó (litewski) i po lyw
lnocny ludniowy (ukraiński). Wp tych trzech
komponentów nie by równy i zależa od podsystemu jezyka. Tak wiec
l l
¹ ¹
wymowa standardowa najbardziej zbliżona jest do wymowy pó
lnocnej, zaÅ›
gramatyka opiera sie w dużej mierze na pozosta dialektach centralnym
lych
¹
i po luguje
ludniowym. Wiekszość osób mówiacych i piszacych w jidysz pos
¹ ¹ ¹
sie badz jezykiem standardowym, badz też którymś z dialektów wschodnich.
¹ ¹ ¹ ¹
Jidysz zachodni w l.
laściwie już zanik
Do różnic pomiedzy jidysz zachodnim a wschodnim należa rozbieżności
¹ ¹
w wokalizmie (na przyk średnioniemieckiemu ei, ou odpowiada w jidysz
lad
zachodnim a, a w jidysz wschodnim ay, ey lub oy). Pod wzgledem szyku
¹
zdania jidysz zachodni jest o wiele bardziej zbliżony do jezyka niemieckiego
¹
niż jidysz wschodni (czasownik stoi na końcu zdania podrzednego, w orzecze-
¹
niu z
lożonym cześć nieodmienna znajduje sie na końcu zdania). W jidysz
¹ ¹
zachodnim wystepuje też szczatkowe praeteritum. Oczywiście istnieja również
¹ ¹ ¹
olbrzymie różnice w zakresie s
lownictwa zwiazane z innym geograficzno-
¹
historycznym rozwojem obu ga
lezi.
¹
W obrebie jidysz zachodniego i wschodniego wystepuje wiele dialektów.
¹ ¹
W grupie wschodniej cecha charakterystyczna jidysz pó
lnocnego jest zanik
¹ ¹
d samog a także brak rodzaju nijakiego rzeczownika. Oprócz oczy-
lugich losek,
wistych różnic leksykalnych podstawowa rzucajaca sie w oczy rozbieżnościa
¹ ¹ ¹ ¹ ¹
pomiedzy trzema dialektami wschodnimi jest wokalizm na przyk
lad
¹
wymawia sie w jidysz pó
lnocnym (jak i w standardowym) [eyn tog], w jidysz
¹
centralnym [ayn tug], a w jidysz po
ludniowym [eyn tug].
64
I. Prosze dokończyć zdania:
¹
II. Prosze liczebniki porzadkowe wpisać s
lownie:
¹ ¹
65
17.
66
Wartości liczbowe liter alfabetu hebrajskiego
Tradycyjny żydowski system używa liter alfabetu dla oznaczania cyfr.
Przy cyfrach z
lożonych najpierw (od prawej) stoi litera majaca najwyższa
¹ ¹
wartość. Od tysiaca w góre system sie powtarza, oddzielajac tysiace od
¹ ¹ ¹ ¹ ¹
reszty liczby apostrofem. W systemie tym wystepuje kilka anomalii, które
¹
można t
lumaczyć wzgledami kulturowymi: dla oznaczenia 15 zamiast
¹
używa sie , a dla oznaczenia 16, zamiast , wystepuje te pierwsze
¹ ¹
sa zarezerwowane dla imienia Boga, którego nie wolno zapisać. Oprócz tego
¹
unika sie kombinacji liter, które mog znaczyć coś z na przyk 304
lyby lego, lad
¹
oznacza sie przez , a nie , to ostatnie znaczy diabel, z ly duch.
¹
Litery jako liczby:
. . . . . . . . . 500 . . . . . . . . . . . . 40 . . . . . . . . . . . 12 . . . . . . . . . . . . . 1
. . . . . . . . . .600 . . . . . . . . . . . . 50 . . . . . . . . . . . .13 . . . . . . . . . . . . . 2
. . . . . . . . . 700 . . . . . . . . . . . . 60 . . . . . . . . . . . 14 . . . . . . . . . . . . . 3
. . . . . . . . . 800 . . . . . . . . . . . . 70 . . . . . . . . . . . 15 . . . . . . . . . . . . . 4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]